На сучасным этапе, калі адбываюцца значныя змены ў жыцці грамадства, адным з асноўных напрамкаў работы з падрастаючым пакаленнем становіцца патрыятычнае выхаванне.
Патрыятычнае выхаванне дзяцей - гэта складаны педагагічны працэс, у аснове якога ляжыць развіццё маральных пачуццяў.
Дашкольную дзяцінства - спрыяльны перыяд для далучэння дзіцяці да нацыянальнай культуры. Таму вельмі важна пачынаць выхоўваць Сапраўднага патрыёта сваёй Радзімы менавіта ў гэтым узросце, калі дзіця пачынае інтэнсіўна развівацца ў сацыяльным плане. Гэты перыяд па сваіх псіхалагічным асаблівасцям найбольш спрыяльны для фарміравання патрыятызму, так як для дзяцей дашкольнага ўзросту характэрныя высокая ўспрымальнасць, лёгкая навучальнасць, бязмежнае давер да дарослых, імкненне пераймаць ім, эмацыйная спагадлівасць і цікавасць да ўсяго навакольнага.
Установы дашкольнай адукацыі, з'яўляючыся пачатковым звяном сістэмы адукацыі, закліканы фарміраваць у дзяцей першасныя ўяўленні аб навакольным свеце, стаўленне да рэчаіснасці, даць магчымасць ім адчуць сябе з самых ранніх гадоў грамадзянамі сваёй Айчыны.
Мэтай патрыятычнага выхавання з'яўляецца сфарміраванасць асноў патрыятызму як маральнага якасці асобы. Але гэта якасць не ўзнікае ў людзей само па сабе. Гэта вынік працяглага мэтанакіраванага выхаваўчага ўздзеяння на чалавека, пачынаючы з ранняга ўзросту, які фармуецца пад уплывам ладу жыцця, выхаваўчай работы ў сям'і і дашкольнай установе, у школе, у працоўным калектыве.
Фарміраванне ў дзяцей каштоўнасных адносін да малой радзіме – адзін з аспектаў патрыятычнага выхавання.
Радзіма пачынаецца з любові да той зямлі, на якой нарадзіўся і жывеш. Але проста любіць родную зямлю недастаткова, неабходна ведаць гісторыю, культуру, славутасці, запаведныя куткі, то чым славіцца родны горад, край, знакамітых землякоў. У дзіцяці павінна з'явіцца пачуццё нацыянальнага гонару за сваю малую радзіму. Таму нашай галоўнай мэтай з'яўляецца выхаванне грамадзяніна, які любіць і дасведчанага свой горад, край і ўсё, што з імі звязана. Для дасягнення гэтай мэты перад педагогамі дашкольных устаноў ставіцца шэраг задач:
- выхаванне ў дзіцяці любові і прыхільнасці да сваёй сям'і, роднаму дому, зямлі, дзе ён нарадзіўся;
- фарміраванне ў дашкольнікаў маральных якасцей асобы праз знаёмства з гісторыяй і сучаснасцю роднага горада;
- фарміраванне грамадзянскай пазіцыі і патрыятычных пачуццяў да мінулага, сучаснасці і будучыні роднага краю, гонару за сваю малую радзіму;
- выхаванне любові і павагі да свайго народа, яго звычаяў, традыцый;
- фарміраванне асноў экалагічнай культуры, гуманнага стаўлення да ўсяго жывога праз знаёмства з прыродай роднага краю.
Паспяховасць развіцця дашкольнікаў пры знаёмстве з родным горадам стане магчымай толькі пры ўмове іх актыўнага ўзаемадзеяння з навакольным светам эмацыйна - практычным шляхам, т.е. праз гульню, Праца, навучанне, розныя віды дзейнасці, уласцівыя дашкольнаму ўзросту.
Пачуццё Радзімы пачынаецца ў дзіцяці з адносіны да сям'і, да самым блізкім людзям – да маці, бацькі, бабулі, дзядулі. Гэта карані, якія злучаюць яго з родным домам і бліжэйшым асяроддзем. І хоць шматлікія ўражанні яшчэ не сьвядомыя ім глыбока, але, прапушчаныя праз дзіцячае ўспрыманне, яны адыгрываюць велізарную ролю ў станаўленні Радзімы. Усё пачынаецца з захаплення тым, што бачыць перад сабой малеча, чаму ён дзіву даваўся. Фарміраваць веды аб сям'і варта ўжо ў малодшым узросце: выхоўваць уважлівае стаўленне да бацькоў, заахвочваць уменне называць імёны членаў сям'і. Далей пашыраючы звесткі аб сям'і неабходна даць уяўленні аб сваяцкіх адносінах, затым і аб сферы дзейнасці членаў сям'і і яе гісторыі.
Паступова дзіця знаёміцца з дзіцячым садам – установай якія знаходзяцца ў горадзе. Пачынаючы з малодшага дашкольнага ўзросту, мы развіваем ў дзяцей станоўчае стаўленне да дзіцячага садку, яго агульнасці з домам. Фарміруем паважлівае стаўленне да супрацоўнікаў дзіцячага садка, а пачынаючы з сярэдняй групы знаёмім з традыцыямі дзіцячага саду, замацоўваем прадстаўлення дзіцяці аб сабе, як аб частцы калектыву.
Знаёмства з малой радзімай пачынаецца з малодшай групы. Дзеці ўпершыню знаёмяцца з назвай свайго горада. Фарміруючы цікавасць да малой радзімы ў, далейшым варта заахвочваць да гаварэння пра тое, якія ўражанні дзеці атрымліваюць ад знаходжання ў парку, скверы і іншых аб'ектах гарадской інфраструктуры. Фарміруючы ўяўленні аб вуліцах горада, мы пашыраем і паглыбляем веды дзяцей аб малой радзіме. Пачынаючы з сярэдняй групы неабходна надаваць увагі самым прыгожым месцах горада, яго славутасцях. У старэйшым дашкольным узросце-знаёміць з інфармацыяй аб выдатных людзях, якія ўславілі наш край, пра культуру і традыцыях роднага краю.
Задача педагога - адабраць з масы ўражанняў, якія атрымліваюцца дзіцем, найболей даступныя яму: прырода і свет жывёл дома (дзіцячага саду, роднага краю); праца людзей, традыцыі, грамадскія падзеі і г. д. Таму, пачынаючы працу па выхаванні любові да роднага краю, педагог абавязаны сам яго добра ведаць. Ён павінен прадумаць, што мэтазгодней паказаць і распавесці дзецям, асабліва вылучыўшы найболей характэрнае для дадзенай мясцовасці ці дадзенага краю.
Трэба паказаць дзіцяці, што родны горад слаўны сваёй гісторыяй, традыцыямі, славутасцямі, помнікамі, лепшымі людзьмі.
У працэсе працы адбываецца азнаямленне дашкольнікаў з гістарычным, культурным, нацыянальным, геаграфічных, прыродна-экалагічным своеасаблівасцю роднага горада.
Выхоўваючы ў дзяцей любоў да свайго горада, неабходна падвесці іх да разумення, што іх горад-часціца Радзімы, паколькі ва ўсіх месцах, вялікіх і маленькіх, ёсць шмат агульнага:
- паўсюль людзі працуюць для ўсіх;
- усюды выконваюцца традыцыі: Радзіма памятае герояў, якія абаранілі яе ад ворагаў;
- паўсюль жывуць людзі розных нацыянальнасцей, сумесна працуюць і дапамагаюць адзін аднаму;
- людзі берагуць і ахоўваюць прыроду;
- ёсць агульныя прафесійныя і грамадскія святы і г. д.
Першыя ўяўленні аб роднай краіне, якія атрымлівае дзіця ў дзіцячым садзе, павінны ўключаць у сябе звесткі аб прыродзе той мясцовасці, таго краю, дзе ён жыве, аб разнастайнай прыродзе Беларусі, а таксама элементарныя звесткі аб эканамічнай і сацыяльнай структуры краіны. Аднак не ўсякія звесткі такога характару ў аднолькавай меры спрыяюць выхаванню вышэйшых маральных пачуццяў. Таму пры адборы пазнавальнага матэрыялу педагог павінен кіравацца наступнымі прынцыпамі:
Асноўныя прынцыпы работы па маральна-патрыятычнаму выхаванню:
1. "Пазітыўны цэнтрызм" (адбор найбольш актуальных для дзіцяці гэтага ўзросту ведаў).
2. Бесперапыннасць і пераемнасць педагагічнага працэсу.
3. Рацыянальнае спалучэнне розных відаў дзейнасці, адэкватны ўзросту баланс інтэлектуальных, эмацыйных і рухальных нагрузак.
4. Які развівае характар навучання, заснаваны на дзіцячай актыўнасці.
5. Прынцып ківача (вывучаючы гісторыю сваёй вуліцы, дзеці звязваюць яе з гісторыяй свайго раёна, горада, і наадварот, знаёмячыся з іншымі гарадамі, яны вяртаюцца да гісторыі свайго раёна і вуліцы).
6. Сістэматычны выклад матэрыялу ідзе ад блізкага і зразумелага да больш складанага.
7. Прынцып спіралі (калі дзеці, вяртаючыся да тых ці іншых пытаннях, падзеях, фактах з года ў год, паглыбляюць свае веды).
Патрыятычнае выхаванне дашкольнікаў і перш за ўсё абуджэнне ў іх любові да роднага краю, найбольш паспяхова ажыццяўляецца пры комплексным падыходзе да вырашэння гэтай праблемы. Патрыятычнае выхаванне ўключае ў сябе рашэнне задач не толькі маральнага, але і Працоўнага, разумовага, эстэтычнага, а таксама фізічнага выхавання.
Комплексны падыход да выхавання ў дзяцей любові да сваёй Радзімы – гэта ўзаемасувязь розных аспектаў, сродкаў і метадаў выхавання.
Праца з дзецьмі
Знаёмства дашкольнікаў з родным горадам і роднай краінай – працэс працяглы і складаны. Ён не можа праходзіць ад выпадку да выпадку. Станоўчага выніку можна дасягнуць толькі сістэматычнай працай. Прапануюцца розныя віды адукацыйнай дзейнасці, якія ўмоўна можна падзяліць наступным чынам:
- адукацыйная дзейнасць, якая мае на мэце даць дзецям канкрэтныя ўяўленні аб родным краі на аснове непасрэднага ўспрымання (назіранні, экскурсіі, мэтавыя прагулкі) або апасродкавана (апавяданні выхавальніка, чытанне мастацкіх твораў);
- адукацыйная дзейнасць, якая спрыяе паглыбленню і сістэматызацыі ведаў дзяцей (гутаркі, дыдактычныя гульні);
- адукацыйная дзейнасць, падчас якой дзеці выкарыстоўваюць атрыманыя веды і выказваюць сваё стаўленне да з'яў грамадскага жыцця (выяўленчая дзейнасць, творчае гаварэння).
Формы працы з дзецьмі:
- тэматычныя заняткі;
- гульнявая дзейнасць (сюжэтна-ролевая гульня, Якія развіваюць гульні, дыдактычныя гульні, настольна-друкаваныя гульні, рэжысёрская гульня, рухомыя гульні);
- правядзенне святаў (забаў);
- агляды - конкурсы, выставы дзіцячай творчасці;
- арганізацыя экскурсій;
- гутаркі аб родным горадзе і Радзіме;
- працоўная дзейнасць.
Метады і прыёмы працы:
- назіранне;
- Развучванне песень і вершаў пра Радзіму, прыказак, прымавак, чытанне казак, праслухоўванне музычных твораў;
- выкарыстанне ілюстрацый, мультымедыйных прэзентацый, дзіцячых твораў;
- азнаямленне з творамі народнай творчасці;
- ўзбагачэнне і стымуляванне дзіцячай творчасці;
- прыцягненне дзяцей да пасільнага грамадска-карыснай працы;
- выхаванне павагі да ветэранаў вайны і працы.
Якая развівае сераду
Стварэнне прадметна-развіццёвай асяроддзя грунтуецца на прынцыпах, якія пакладзены ў аснову зместу вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, так як змест вучэбнай праграмы «арыентавана на развіццё здольнасцяў дзяцей у розных відах дзейнасці і стварэнне аптымальных умоў для стымулявання і падтрымкі эмацыйнага, маральнага і інтэлектуальнага развіцця і самаразвіцця дзіцяці, праявы самастойнасці, ініцыятыўнасці».
Мадэляванне прадметна-прасторавага асяроддзя павінна быць заснавана на псіхолага-педагагічных, санітарна-гігіенічных, фізіялагічных, эстэтычных дадзеных. Пры мадэляванні прадметнай прасторавага асяроддзя важна забяспечыць інтэграцыю гульнявога абсталявання этнаграфічнага ўтрымання ў розныя гульнявыя цэнтры групы. Нацыянальная накіраванасць асяроддзя дапаможа дзецям усвядоміць сябе часткай беларускага народа.
Складнікі развіццёвай асяроддзя:
- элементы народнага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва ў розных гульнявых кутках;
- макет;
- схемы, Мадэлі;
- развіваючыя і дыдактычныя гульні;
- фотаальбом;
- наглядна-дыдактычны матэрыял;
- Мастацкая літаратура;
- міні-музеі.
Праца з бацькамі
Не менш важнай умовай маральна-патрыятычнага выхавання дзяцей з'яўляецца цесная ўзаемасувязь па гэтым пытанні з бацькамі.
Прыступаючы да працы з сям'ёй па пытаннях азнаямлення дашкольнікаў з з'явамі грамадскага жыцця і выхавання асноў патрыятычных пачуццяў, выхавальнікі павінны азнаёміць бацькоў з працай дзіцячага саду па гэтым пытанні; раскрыць ім Значэнне сям'і ў развіцці вышэйшых маральных пачуццяў дашкольнікаў; ўсталяваць пераемную сувязь паміж сям'ёй і дзіцячым садам.
Менавіта бацькі на яркіх прыкладах свайго жыцця, сваёй працы, адносіны дзяржавы да дзяцей паказваюць дзіцяці, што на яго ўскладаюць надзеі не толькі родныя, але і ўсё грамадства, уся краіна. Радзіма пачынаецца з роднага дома, вуліцы, пасёлка ці горада. Вывучаць з дзецьмі месца, дзе жывеш, любіць блукаць па знаёмых вуліцах, ведаць, чым яны славяцца, - задача, якая цалкам па плячы бацькам. Ўмовы дзіцячага сада не заўсёды дазваляюць забяспечыць непасрэднае ўспрыманне сацыяльнай жыцця. І тут на дапамогу могуць прыйсці бацькі.
Патрыятычнаму выхаванню дзяцей у нашай краіне надаецца вялікая ўвага. Сваю любоў да родных мясцін, веданне таго, чым знакаміты родны край, краіна, якая яго прырода, якой працай занятыя людзі, дарослыя перадаюць дзецям.
Але ніякія веды не дадуць станоўчага выніку, калі выхавальнік сам не будзе захапляцца сваёй краінай, сваім народам, сваім горадам.