Пытанні і адказы, якія тычацца паступлення дзіцяці ў першы клас

і арганізацыі адукацыйнага працэсу ў першым класе.

Дзіця першы раз ідзе ў школу. Гэта важная падзея не толькі ў яго жыцці, але і ў жыцці яго бацькоў, педагогаў, школы. Як падрыхтаваць дзіця да новага жыцця, Як арганізаваць вучобу, каб яна была ў радасць дзецям, і ім хацелася б кожную раніцу ісці ў школу…

Абмяркуем пытанні, якія задаюцца часцей за ўсё бацькамі і педагогамі.

Пытанне 1. Ўзрост паступлення дзіцяці ў першы клас?

У адпаведнасці з артыкулам 159 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адукацыі ў I клас прымаюцца асобы, якім на 1 верасня адпаведнага навучальнага года спаўняецца шэсць і больш гадоў. Па жаданні аднаго з законных прадстаўнікоў дзіцяці дапускаецца прыём у I клас асобы, якой шэсць гадоў споўніцца ў перыяд з 1 па 30 верасня адпаведнага навучальнага года.

Пытанне 2. Якія дакументы неабходныя пры паступленні дзіцяці ў першы клас?

Для прыёму дзяцей у першы клас установы агульнай сярэдняй адукацыі законныя прадстаўнікі ў перыяд з 1 чэрвеня па 28 жніўня падаюць наступныя дакументы:

заява на імя кіраўніка ўстановы агульнай сярэдняй адукацыі;

медыцынскую даведку аб стане здароўя дзіцяці;

пасведчанне аб нараджэнні дзіцяці.

Пытанне 3. Правамерна ці правядзенне ў школах тэставання дзяцей, якія паступаюць у першы клас?

Прыём дзяцей ва ўстановы агульнай сярэдняй адукацыі ажыццяўляецца без уступных выпрабаванняў.

Пытанне 4. Ці абавязкова прысутнасць дзіцяці пры падачы дакументаў у школу?

Не абавязкова.

Пытанне 5. Першыя класы-гэта класы школы або групы дашкольнай установы?

Першыя класы-гэта класы ўстановы агульнай сярэдняй адукацыі. Па рашэнні мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў улады яны могуць размяшчацца як на базе школы, так і на базе дашкольных устаноў.

Калі першыя класы размяшчаюцца ў школе, то для іх ствараюцца ўсе неабходныя ўмовы для арганізацыі адукацыйнага працэсу дзяцей шасцігадовага ўзросту, уключаючы сон, харчаванне, шпацыр і г. д.

Калі першыя класы размяшчаюцца на базе дашкольных устаноў, то адукацыйны працэс у першую палову дня ажыццяўляе настаўнік школы, астатні час з навучэнцамі працуюць педагагічныя работнікі дашкольнай установы.

Навучэнцы першых класаў у дадзеным выпадку ўваходзяць у склад дзіцячага калектыву дашкольнай установы. Іх рэжым дня з'яўляецца складовай часткай агульнага рэжыму дня дашкольнай установы.

У перыяд канікул, у тым ліку дадатковых на працягу навучальнага года і летніх, навучэнцы першых класаў могуць наведваць дашкольную ўстанову на агульных падставах.

Пытанне 6. Чым адрозніваецца Арганізацыя навучання дзяцей у першых класах ад іншых класаў пачатковай школы?

Працягласць вучэбнага тыдня-5 дзён.

З мэтай забеспячэння плыўнага пераходу з дашкольнай установы ў школу, вучэбным планам у першым класе прадугледжана на працягу верасня месяца правядзенне вучэбных заняткаў па праграме «Уводзіны ў школьнае жыццё». На працягу гэтага перыяду не праводзяцца навучальныя заняткі па матэматыцы, чытання, пісьму. Настаўнік праводзіць з дзецьмі экскурсіі, мэтавыя прагулкі, фізкультурныя заняткі, якія развіваюць гульні, вучыць дзяцей, як паводзіць сябе ў калектыве, вывучае гатоўнасць кожнага да школьнага навучання, аказвае дапамогу школьнікам у засваенні правілаў і формаў паводзін падчас вучэбных заняткаў, ва ўменні разумець змест задаваных настаўнікам пытанняў, у арганізацыі сваёй дзейнасці.

З кастрычніка месяца праводзяцца ўсе навучальныя заняткі па прадметах вучэбнага плана.

Для вучняў 1 класа прадугледжана зберагалая Арганізацыя адукацыйнага працэсу:

- урокі праводзяцца толькі ў першую змену;

- для захоўвання верхняй адзення і зменнай абутку, як правіла, вылучаецца спецыяльнае памяшканне;

- кожны навучэнец забяспечваецца зручным працоўным месцам за партай або сталом у адпаведнасці з ростам і станам слыху і зроку;

- падручнікі і дыдактычныя дапаможнікі рэкамендуецца захоўваць у школе;

- напаўняльнасць класа - не больш за 20 чалавек;

- у сярэдзіне трэцяй, самай працяглай чвэрці арганізуюцца дадатковыя канікулы на працягу аднаго тыдня;

- працягласць навучальнага занятку-35 хвілін з абавязковым правядзеннем двух фізкультхвілінак па 1,5-2 хвіліны кожная;

працягласць перамен паміж навучальнымі заняткамі не менш за 10 хвілін, пасля другога ці трэцяга навучальнага заняткі праводзіцца дынамічная паўза (прагулка на свежым паветры) працягласцю не менш за 30 хвілін.

- дамашнія заданні навучэнцам не задаюцца.

Пытанне 7. Як жа ацэньваюцца вынікі навучання першакласнікаў?

У класе, дзе навучаюцца шасцігадовыя дзеці, выключаецца сістэма бальнага (отметочного) ацэньвання. Недапушчальна таксама выкарыстанне любой знакавай сімволікі, якая замяняе лічбавую адзнаку (зорачкі, сонейкі, кветачкі і г.д.). Дапускаецца толькі слоўная ацэнка. Акрамя таго, нельга пры няправільным адказе вучня казаць: «не стараўся», «не думаў», «няправільна», лепш настаўніку ў школе, а бацькам дома абыходзіцца рэплікамі «давай паслухаем іншых», «гэта тваё меркаванне», «ты так думаеш» і т. д.

Ніякаму ацэньванню не падлягаюць: тэмп працы вучня; асабістыя якасці школьнікаў, своеасаблівасць іх псіхічных працэсаў (асаблівасці памяці, увагі, ўспрымання, тэмп дзейнасці і інш.).

На працягу першага года навучання кантрольныя работы не праводзяцца. Выніковыя кантрольныя работы праводзяцца ў канцы навучальнага года. Забаронена правяраць тэхніку чытання» на хуткасць " з секундамерам. Тэхніку чытання вучняў правярае настаўнік дадзенага класа, улічваючы індывідуальныя асаблівасці кожнага вучня, яго тэмп чытання.

Пытанне 8. Як дапамагчы дзіцяці хутчэй прывыкнуць да школьнага жыцця?

Поспехі шасцігадовага дзіцяці ў школе шмат у чым вызначаюцца яго гатоўнасцю да яе, а таксама, і гэта важней за ўсё, стаўленнем бацькоў і настаўнікі да новай дзейнасці ў жыцці дзіцяці.

Перш за ўсё важна, каб ён пайшоў у школу фізічна развітым, здаровым.

Для паспяховага навучання школьнікаў неабходна ўлічваць асаблівасці іх адаптацыі (прывыкання, прыстасаванні) да школьнага жыцця.

Першы год навучання асабліва цяжкі для дзіцяці: змяняецца звыклы ўклад яго жыцця, ён прывыкае да новых сацыяльных умоў, новай дзейнасці, незнаёмым дарослым і аднагодкам. Больш неспрыяльна адаптацыя працякае ў дзяцей з парушэннямі фізічнага і псіхалагічнага здароўя.

Назіранні паказалі, што сацыяльна-псіхалагічная адаптацыя можа праходзіць па-рознаму. Значная частка дзяцей (прыкладна 50-60%) прывыкаюць на працягу 2-3-х месяцаў навучання. Гэта выяўляецца ў тым, што дзіця прывыкае да калектыву, бліжэй пазнае сваіх аднакласнікаў

Іншым дзецям (каля 30%) патрабуецца больш часу для прывыкання да новага школьнага жыцця. Яны могуць да канца першага паўгоддзя аддаваць перавагу гульнявую дзейнасць вучэбнай, не адразу выконваюць патрабаванні настаўніка, часта высвятляюць адносіны з аднагодкамі неадэкватнымі метадамі (б'юцца, капрызяць, плачуць, скардзяцца). У гэтых дзяцей узнікаюць цяжкасці і ў засваенні школьных праграм.

І, нарэшце, у кожным класе ёсць прыкладна 14% дзяцей, у якіх да значных цяжкасцяў вучэбнай працы дадаюцца цяжкасці балючай і працяглай (да аднаго года) адаптацыі. Такія дзеці адрозніваюцца устойлівымі адмоўнымі эмоцыямі, нежаданнем вучыцца і наведваць школу. Часта менавіта з гэтымі дзецьмі не хочуць сябраваць, супрацоўнічаць, што выклікае новую рэакцыю пратэсту: яны паводзяць сябе абуральна, перашкаджаюць праводзіць навучальныя заняткі і інш.

Найбольш напружанымі для ўсіх дзяцей з'яўляюцца першыя чатыры тыдні навучання. Вельмі важныя ў гэты час увага і падтрымка з боку бацькоў і настаўнікаў. Неабходна быць стрыманымі, спакойнымі, падтрымліваць вартасці дзяцей, радавацца іх поспехам, старацца дапамагчы наладзіць адносіны з аднагодкамі.

Калі настаўнік, бацькі не будуць улічваць цяжкасці адаптацыйнага перыяду, гэта можа прывесці да нервовага зрыву дзіцяці і парушэння яго псіхічнага здароўя. Памятаеце пра гэта.

Пытанне 9. Чым займацца з дзіцем, каб ён апынуўся гатовым да школы?

Трэба памятаць, што гатоўнасць да школы-гэта складаны комплекс пэўных псіхафізіялагічных станаў, уменняў, навыкаў і здароўя дзіцяці. Штучна фарсіраваць гэтую гатоўнасць нельга. Аднак неабходна і можна дапамагаць дзіцяці падрыхтавацца да школьнага жыцця.

У цяперашні час 92% дзяцей пяцігадовага ўзросту рыхтуюцца да школьнага жыцця ва ўстановах дашкольнай адукацыі. Іх дзейнасць ва ўстанове дашкольнай адукацыі рэгламентуецца дзяржаўнай вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі. Тыя, хто не наведвае ўстановы дашкольнай адукацыі, у АБАВЯЗКОВЫМ парадку павінны прайсці гэтую падрыхтоўку, каб мець аднолькавыя стартавыя магчымасці, праз розныя формы арганізацыі работы ва ўстанове дашкольнай адукацыі, школе.

Неабходна мець на ўвазе, што дзіцяці, ня наведваў дзіцячы сад, бывае цяжка змірыцца з тым, што ў школе ён не самы галоўны, не адзіны, а такі ж, як і ўсе астатнія дзеці. Ён павінен сядзець на навучальным занятку і не перашкаджаць іншым, ён вымушаны падпарадкоўвацца агульнай дысцыпліне, пастаянна суадносіць свае жаданні і інтарэсы з жаданнямі і інтарэсамі настаўнікаў і аднакласнікаў. Неабходна пастарацца зладзіць так, каб ён яшчэ да школы часцей меў зносіны з аднагодкамі.

Першакласніку даводзіцца самому сябе абслугоўваць. Таму аб навыках самаабслугоўвання варта паклапаціцца асабліва. Вельмі важна, каб дзіця да моманту паступлення ў школу валодаў вядомай доляй самастойнасці: умеў завязваць шнуркі, зашпільваць гузікі, скласці партфель, утрымліваць у парадку свой пакой, месца для заняткаў, цацкі, адзенне, абутак. Не варта рабіць гэта за дзяцей, не трэба вызваляць іх ад працоўных намаганняў. Нельга парушаць адзін з важных прынцыпаў выхавання: не рабіць за дзяцей тое, што яны ў стане сде

Важна, каб дзіця развіваў у сабе валявыя якасці. Для гэтага яго трэба прывучаць любы пачатае ім справа дарабляць да канца.

У першую чаргу трэба паклапаціцца пра яго здароўе. Плаванне, прагулкі, ровар – гэта заняткі, якія спрыяюць будучаму паспяховаму ўступлення ў школьную жыццё.

Самы важны спосаб развіцця (які адносіцца і да прамовы, і да ўвагі, і да зносін, і да памяці, і да ўяўлення, і яшчэ да многага іншага) – чытанне дзіцяці кнігі. Чытайце дзецям кнігі. У гэтым узросце добра чытаць малышам чароўныя казкі розных народаў. Чытанне нельга падмяніць тэлевізарам. Пра гэта трэба бацькам памятаць заўсёды.

Трэба чытаць (або распавядаць) дзецям казкі не менш за паўгадзіны ў дзень. Заахвочвайце ўсе заняткі, якія прымушаюць працаваць фантазію, уяўленне, самастойную кемлівасць: маляванне, лепку, канструяванне.

1 этап. Выконвайце як мага больш заданняў разам з дзіцем. Пры гэтым уважліва глядзіце, як ён выконвае тое ці іншае заданне. Ваша задача-зразумець, якіх менавіта уяўленняў і ўменняў у дзіцяці няма і дапамагчы яму авалодаць імі.

II этап. Дзіця самастойна, не адцягваючыся, выконвае невялікую частку заданняў. Кожнае ўдалае выкананне павінна адзначацца. У выпадку няўдачы не лайце дзіцяці, а разбярыцеся разам, што яму перашкодзіла ўсё добра зрабіць. Ваша задача — навучыць дзіця адчуваць радасць ад першых поспехаў.

III этап. Паступовае павелічэнне самастойнай працы, аж да таго, што дзіця сам робіць усе ўрокі. Але пры гэтым вы прысутнічаеце ў пакоі, займаючыся сваімі справамі, і па першым клічы гатовыя прыйсці на дапамогу. Ваша задача-быць побач, але без просьбы не ўмешвацца.

IV этап. Дзіця робіць заданні самастойна. Вы пры гэтым не прысутнічаеце. Каб ён не адцягваўся, можна паставіць перад ім Гадзіннік. Хай ён сам вызначае, колькі часу трэба, каб выканаць тое ці іншае заданне (спачатку з вашай дапамогай). Вы правяраеце выкананне ўсіх заданняў (вусных і пісьмовых). Ваша задача-толькі кантроль.

І яшчэ некалькі саветаў:

прызнавайце права дзіцяці на памылку;
навучыце яго ставіцца да памылак і няўдач як да натуральнага і нават неабходнага, калі вучышся;
вучыце дзіцяці знаходзіць памылкі, правяраць і кантраляваць сябе;
навучыце яго выкарыстоўваць памылкі, каб лепш зразумець і даведацца;
Навучыце дзіцяці бачыць прычыны сваіх няўдач у сабе самім і аналізаваць іх;
галоўнае: пастаянна паказвайце, што вы ўпэўненыя ў ім і адначасова хай ён заўсёды адчувае, што вы — яго абарона і апора.

Часам бацькі пачынаюць загружаць маляняці яшчэ да школы, ператвараючы яго ў вучня раней часу. А некаторых дзяцей недахоп часу для гульняў прыводзіць проста ў адчай. Ці варта здзіўляцца, што да вучэння такое дзіця не адчувае асабліва цёплых пачуццяў.
У нястрымным імкненні даць дзіцяці паўнавартаснае і рознабаковае адукацыю няцяжка страціць пачуццё меры. Бацькамі часта не ўлічваюцца яго рэальныя магчымасці. Шматлікія дадатковыя заняткі часам не развіваюць дзіцяці, а схуднеюць яго. Не хапае вольнага часу для самаразвіцця, уласных інтарэсаў, зносін з аднагодкамі.
Вольна ці мімаволі бацькі фармуюць у будучага першакласніка пэўнае стаўленне да школы. Яны загадзя палохаюць: "вось пойдзеш у школу, там цябе прымусяць вучыцца!». Іншыя, наадварот, упэўненыя ў здольнасцях свайго дзіцяці і наадварот, упэўненыя ў здольнасцях свайго дзіцяці і рыхтуюць яго толькі да поспехаў, а не цяжкасцяў.Адмоўнае стаўленне да вучэння можа паўстаць, калі бацькі патрабуюць ад дзіцяці дасканаласці ва ўсім. І кожную нізкую адзнаку ўспрымаюць як трагедыю. Не варта чакаць толькі найвышэйшых вынікаў, патрабаваць, каб дзіця быў выдатнікам.
Неабходна навучыць дзіця ставіцца да памылак і няўдач як да нечага непазбежнага, але карыснаму. Падтрымліваць упэўненасць у сабе, пачуццё, што ён пераадолее любыя цяжкасці і ў той жа час заўсёды можа спадзявацца на вашу дапамогу, вучыць разлічваць свае сілы.
У дзіцяці могуць не скласціся адносіны з настаўнікам або аднакласнікамі. Неабходна навучыць бачыць прычыны сваіх няўдач не толькі ў знешніх абставінах (не тая школа, Злы настаўнік, дрэнныя аднакласнікі), але і ў сабе самім, разумець гэтыя прычыны і выпраўляць іх.Асаблівая ўвага варта звяртаць на распарадак дня дзяцей-гэта ўмова не толькі захавання і ўмацавання здароўя, але і паспяховай вучобы. Ён арганізуе дзейнасць, прывучае да парадку, выхоўвае неабходнае будучаму школьніку пачуццё часу. Калі распарадак не ўстаноўлены ці дрэнна выконваецца, трэба абавязкова дамагацца яго выканання.
Важна так арганізаваць жыццё дзяцей у сям'і, каб яны былі мэтазгодна дзейнымі, не праводзілі час у бяздзейнасці, якая спараджае лнь.

Як падрыхтаваць дзіця да школы і развіць яго здольнасці
Падрыхтоўка да школы-сур'ёзная і цяжкая задача. Ад яе рашэння шмат у чым залежыць жаданне і гатоўнасць дзіцяці вучыцца, яго адаптацыя ў школе і класе, псіхалагічны дабрабыт першакласніка. Прапануем некалькі карысных практычных рэкамендацый.
* Вялікая ўвага надавайце чытання. Пачынаючы з нараджэння дзіцяці важна звяртаць увагу на яго маўленчае развіццё. Бацькам трэба шмат гутарыць з дзіцем, выразна чытаць, а лепш дэкламаваць на памяць вершаваныя тэксты (пацякшы, песенькі), максімальна пера даючы эмоцыю, умела інтануючы, перадавая эмоцыю. У гэтым выпадку дзіця не толькі будзе адчуваць сябе больш упэўнена, але і хутчэй асвоіць родную гаворка. А гэта ў будучыні спрыяльна адаб'ецца на развіццё мыслення і іншых псіхічных функцый.Паступова ўскладняйце творы.
* Абавязкова абмяркоўвайце чытанае з дзіцем твор. Вельмі распаўсюджанай памылкай бацькоў з'яўляецца ўпэўненасць у тым, што дастаткова рэгулярна чытаць дзіцяці народныя казкі і творы прызнаных майстроў мастацкага слова. Па-першае, трэба прымаць пад увагу, што маляня яшчэ не валодае вялікім запасам уяўленняў і жыццёвым вопытам, таму многае з пачутага проста не разумее. Сучаснаму дзіцяці невядомыя рэаліі побыту, апісаныя ў народных казках і творах савецкіх пісьменнікаў. Варта адразу, па ходзе чытання, даваць тлумачэнні, цікавіцца ў дзіцяці ці разумее ён Значэнне таго ці іншага слова. У другіх, дзіця можа зрабіць з прачытанага няправільны вывад.* Старанна адбірайце мастацкія творы. Кнігі павінны адпавядаць узросту дзіцяці, яго інтарэсам, утрымліваць ідэі гуманістычнай накіраванасці. Важна самому прачытаць твор, падумаць, ці ўсё дзіцяці будзе зразумела, чаму яно вучыць.
Самі чытайце мастацкую літаратуру, у тым ліку і сучасных беларускіх і замежных аўтараў для дзяцей, абмяркоўвайце ў сям'і літаратурныя навінкі. Асабістым прыкладам падахвочвайце дзіцяці да чытання, знаёмству з навакольным светам праз кнігі і зносіны.
* Наведвайце з дзіцем бібліятэку, Навучыце самастойна выбіраць кнігі, карыстацца каталогам. Гэта стымулюе цікавасць да чытання, дае магчымасць набыць уменне працаваць з інфармацыяй, класіфікацыяй, структураваннем.* Не бойцеся прызнацца, што чагосьці не ведаеце. Шукайце адказы на якія ўзнікаюць у дзіцяці пытанні разам, прывучайце яго здабываць веды, выкарыстоўваючы слоўнікі, энцыклапедыі, Інтэрнэт.
* Стымулюйце дапытлівасць дзіцяці, падахвочвайце яго задаваць пытанні, цікавіцца прычынамі таго, што адбываецца вакол і з ім самім. Важна, што б дзіця не баяўся пытацца, не адпавядаць чаканням навакольных, прызнацца, што яму нешта непрыемна, адчуваў падтрымку з боку дарослых, гатоўнасць яму дапамагчы.
* Не ўстанаўлівайце для дзіцяці межаў у набыцці ведаў. Часцяком бацькі абмяжоўваюць свайго дзіцяці, кажучы, што ён яшчэ малы, каб справіцца з чым-небудзь, для яго гэта занадта складана. Так які ўзнік у дзіцяці цікавасць, не атрымаўшы падмацавання, згасае, губляецца ініцыятыўнасць, жаданне эксперыментаваць, губляецца вера ў сябе і свае здольнасці. Прывучайце дзіцяці планаваць сваю дзейнасць і самастойна аналізаваць ажыццяўленне яе асобных этапаў і атрыманых вынікаў. Гэта тычыцца рэжыму дня, чаргавання працы і адпачынку, аб'ёму і тэрмінаў выконваемых заданняў. У гэтым выпадку развіваецца самастойнасць, фармуецца адказнасць.
* Павышайце агульны ўзровень дасведчанасці дзіцяці аб навакольнай рэчаіснасці. Напрыклад, пра жывёл і раслінным свеце, тэхніцы і транспарце, прафесіях. Для гэтага можна выкарыстоўваць розныя відэаролікі, мультымедыйныя прэзентацыі. Напрыклад, тэма "Гадзіннік«: мадэлі чесов, малюнак відаў гадзін (пясочныя, сонечныя, кветкавыя, вадзяныя), гісторыя гадзін, гульня» які час", прыказкі, загадкі, апавяданні і казкі пра гадзіны і часу.* Прывучайце дзіцяці звяртаць увагу на агульны прынцып рашэння любой задачы. Важна нацэліць дзіцяці на разуменне сутнасці заданні, а не на бяздумнае капіраванне па ўзоры, паказаць на магчымасць выкарыстання мінулага вопыту. У гэтым выпадку змяненне ўмоў у новых задачах будуць выклікаць у яго не страх няўдач, а жаданне праявіць свае творчыя здольнасці.
* Надавайце ўвагу фізічнаму развіццю дзіцяці, яго агульнай фізічнай падрыхтоўцы. Забяспечыць яе дапамогуць штодзённая зарадка, рухомыя гульні, рэгулярныя прагулкі на свежым паветры, паходы (пешыя, веласіпедныя), заняткі танцамі, наведванне спартыўных секцый. Дзякуючы такім заняткам у дзіцяці фармуецца адказнае стаўленне да свайго здароўя, дакладнае ўяўленне аб сваім целе і фізічных магчымасцях, спосабах самаўдасканалення.* Развівайце творчыя і мастацка-эстэтычныя здольнасці дзіцяці. Разам наведвайце музеі, выставы, знаёмце малога з працамі вядомых мастакоў, прывіваць любоў да прыгожага. Падахвочвайце дзіцяці да стварэння ўласных твору. Падобная праца садзейнічае развіццю творчых здольнасцяў, а так жа дробнай маторыкі, ўспрымання, мыслення, ўяўлення, памяці, увагі.
* Развівайце музычныя здольнасці дзіцяці. Разам Слухайце музычныя творы розных стыляў і жанраў, наведвайце канцэрты, дзяліцеся сваімі ўражаннямі, вучыце апісваць свае пачуцці, якія ўзнікаюць ва ўяўленні вобразы.
* Уключайце дзіцяці ў сумесную дзейнасць. Важна, каб ён адчуваў сябе часткай сям'і, сваю значнасць для вас, вучыўся супрацоўнічаць пры выкананні розных заданняў. Гэта тычыцца любой дзейнасці дзіцяці: гульнявой, камунікатыўнай, пазнавальнай, працоўнай, рухальнай. Напрыклад, Сумесная ўборка, мыццё, рукадзелле, удзел у падрыхтоўцы ежы, заняткі спортам.

Жадаем поспехаў!